Choroby oczu: przyczyny, objawy i leczenie

Klasyczne anomalie oka w postaci wad wzroku

Klasyczne wady wzroku nie są chorobami oczu w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale są spowodowane nieprawidłowościami w oczach, które powodują, że osoby nimi dotknięte mają gorsze widzenie niż osoby ze zdrowymi oczami:

Krótkowzroczność

Krótkowzroczność, medycznie znana jako krótkowzroczność, to nieprawidłowość oka, w której odległe obiekty wydają się zamazane, podczas gdy bliskie obiekty można wyraźnie rozpoznać. Przyczyną jest zwykle wydłużony kształt oka, co oznacza, że światło nie jest prawidłowo ogniskowane na siatkówce, ale przed nią. W wielu przypadkach zmiana ta ma podłoże genetyczne i jest szczególnie powszechna u dzieci, ale może być również nabyta. Objawy obejmują niewyraźne widzenie na odległość, częste mrużenie oczu i bóle głowy. Osoby dotknięte chorobą często cierpią z powodu obniżonej ostrości wzroku o zmierzchu lub w nocy (ślepota nocna). Korekcję można uzyskać za pomocą okularów, soczewek kontaktowych lub leczenia chirurgicznego, takiego jak laserowa operacja oczu. W ciężkich przypadkach konieczne może być wszczepienie soczewek.

Dalekowzroczność (nadwzroczność)

Dalekowzroczność, znana również jako nadwzroczność, to nieprawidłowość oka, w której bliskie obiekty wydają się rozmyte, podczas gdy obiekty znajdujące się w oddali są zwykle postrzegane wyraźnie. Jest to często spowodowane zbyt krótką gałką oczną lub zbyt płaską rogówką, co oznacza, że światło nie jest ogniskowane bezpośrednio na siatkówce, ale za nią. Dalekowzroczność może mieć podłoże genetyczne i często pojawia się w dzieciństwie. Objawy obejmują bóle głowy, zmęczone lub łzawiące oczy oraz trudności z czytaniem lub pracą na krótkich dystansach. W ciężkich przypadkach może to również wpływać na widzenie na odległość. Korekcji dokonuje się za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych. Leczenie chirurgiczne, takie jak laserowa operacja oka lub wszczepienie soczewki, jest rozwiązaniem trwałym. Zwłaszcza u osób starszych dalekowzroczność nasila się w wyniku naturalnego starzenia się soczewki oka.

Astygmatyzm (skrzywienie rogówki)

Astygmatyzm to powszechna nieprawidłowość oka, w której rogówka nie jest równomiernie ukształtowana. Zamiast idealnie kulistego kształtu jest bardziej owalna, co oznacza, że światło jest załamywane w dwóch różnych kierunkach i nie trafia dokładnie na siatkówkę. Powoduje to niewyraźne lub zniekształcone widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka. Zwykle jest to spowodowane czynnikami genetycznymi i może wystąpić już w dzieciństwie. Objawy obejmują bóle głowy, zmęczenie oczu, niewyraźne widzenie i problemy z dostrzeganiem drobnych szczegółów. Korekcję można uzyskać za pomocą specjalnych soczewek okularowych, soczewek kontaktowych lub leczenia chirurgicznego, takiego jak laserowa operacja oczu.

Prezbiopia (starczowzroczność)

Starczowzroczność to naturalna zmiana w oku, która zwykle pojawia się po 40. roku życia. Soczewka traci z czasem swoją elastyczność, przez co coraz trudniej jest skupić się na bliskich obiektach. Osoby dotknięte tym problemem zauważają, że muszą trzymać książki lub smartfony dalej od oczu, aby widzieć wyraźnie. Inne objawy to zmęczone lub łzawiące oczy i bóle głowy po dłuższym czytaniu. Ta wada wzroku dotyka prawie każdego w ciągu życia, ponieważ nie jest to choroba, ale anomalia związana z wiekiem. Aby ją skorygować, można nosić okulary do czytania, okulary zmiennoogniskowe lub soczewki kontaktowe. Ci, którzy wolą trwałe rozwiązanie, mogą skorzystać z nowoczesnych procedur, takich jak PresbyMAX lub implanty soczewek.

Ślepota nocna przy zbyt małej ilości światła

Ślepota nocna, medycznie znana jako nyktalopia, jest zaburzeniem wzroku, w którym widzenie jest poważnie upośledzone o zmierzchu lub w ciemności. Przyczyną jest zwykle nieprawidłowe działanie fotoreceptorów w siatkówce, w szczególności tak zwanych pręcików, które są odpowiedzialne za widzenie o zmierzchu. W wielu przypadkach ślepota nocna ma podłoże genetyczne, na przykład z powodu albinizmu lub barwnikowego zapalenia siatkówki. Może być jednak również nabyta, na przykład z powodu niedoboru witaminy A lub niektórych chorób oczu, takich jak jaskra. Objawy objawiają się znacznie zmniejszoną zdolnością widzenia w warunkach słabego oświetlenia, trudnościami w rozpoznawaniu kontrastów i opóźnioną adaptacją źrenicy do ciemności. Nie ma bezpośredniego lekarstwa, ale suplementy witaminowe lub specjalne okulary mogą pomóc. Jeśli występuje choroba podstawowa, taka jak zaćma, operacja może złagodzić objawy.

Powszechne choroby oczu

Rzadziej lub częściej pacjenci cierpią jednak na poważne, trwałe choroby oczu. Najczęstsze choroby oczu to

Zaćma – najczęstsza przyczyna ślepoty

Zaćma to choroba oczu, w której naturalna soczewka oka staje się coraz bardziej mętna. Prowadzi to do stopniowego pogarszania się jakości widzenia i może prowadzić do ślepoty, jeśli nie jest leczona.

Przyczyny:

• Głównie zmiany związane z wiekiem (powszechne od około 60 roku życia)
• Predyspozycje genetyczne
• Promieniowanie UV i palenie tytoniu jako czynniki ryzyka
• Choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca
• Urazy lub niektóre leki (np. kortyzon)

Objawy:

• Niewyraźne, mętne widzenie, jakby na oczach była zasłona.
• Wrażliwość na światło i odblaski w jasnym świetle
• Ograniczone widzenie kolorów – kolory wydają się jaśniejsze
• Gorsza ostrość widzenia, zwłaszcza przy słabym oświetleniu

Leczenie:

• Leczenie chirurgiczne jest jedynym skutecznym rozwiązaniem
• Zmętniała soczewka jest zastępowana sztuczną soczewką
• Procedura jest minimalnie inwazyjna, szybka i zazwyczaj bezbolesna

Jaskra – cichy złodziej wzroku

Jaskra to poważna choroba oczu, która nieleczona może prowadzić do ślepoty. Zazwyczaj jest ona spowodowana zwiększonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym, które uszkadza nerw wzrokowy. Choroba często pozostaje niezauważona przez długi czas, ponieważ postępuje stopniowo. Pierwsze objawy to ograniczone pole widzenia i zwiększona wrażliwość na światło. Osoby dotknięte chorobą często dopiero późno zdają sobie sprawę, że ich wzrok się pogarsza. Wczesna diagnoza ma kluczowe znaczenie, ponieważ wyrządzonych szkód nie można odwrócić. Jaskrę leczy się kroplami do oczu w celu zmniejszenia ciśnienia, laseroterapią lub operacją w celu poprawy odpływu płynu z oka.

Zwyrodnienie plamki żółtej – gdy zmniejsza się ostrość widzenia

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) to choroba siatkówki, która dotyka głównie osoby po 50. roku życia. Fotoreceptory w plamce żółtej, obszarze najostrzejszego widzenia, ulegają degeneracji, prowadząc do stopniowej utraty centralnej ostrości wzroku. Pierwsze objawy to niewyraźne widzenie, zniekształcone linie i trudności z czytaniem. Istnieją dwie formy: suche AMD, które postępuje powoli, oraz mokre AMD, które prowadzi do szybszej utraty wzroku. Przyczynami są czynniki genetyczne, palenie tytoniu i promieniowanie UV. Nie ma lekarstwa, ale specjalne leki, terapia laserowa i suplementy diety mogą spowolnić postęp choroby.

Retinopatia cukrzycowa – uszkodzenie spowodowane cukrzycą

Retinopatia cukrzycowa to choroba siatkówki, która rozwija się w wyniku cukrzycy. Wysoki poziom cukru we krwi uszkadza drobne naczynia krwionośne w siatkówce, co prowadzi do zaburzeń krążenia i unaczynienia. Osoby dotknięte tą chorobą często początkowo nie zauważają żadnych objawów, ale później doświadczają niewyraźnego widzenia, ciemnych plam w polu widzenia lub obniżonej ostrości wzroku. W zaawansowanych przypadkach może dojść do krwotoków lub odwarstwienia siatkówki, które nieleczone mogą prowadzić do ślepoty. Najlepszą profilaktyką jest dobra kontrola poziomu cukru we krwi. Chorobę leczy się laseroterapią, wstrzykiwaniem leków lub, w ciężkich przypadkach, zabiegiem chirurgicznym.

Stożek rogówki – nieregularna deformacja rogówki

Stożek rogówki to postępująca nieprawidłowość rogówki, w której staje się ona cieńsza i zdeformowana w kształcie stożka. Prowadzi to do zniekształconego, niewyraźnego widzenia i zwiększonej wrażliwości na światło. Dokładna przyczyna nie jest w pełni poznana, ale pewną rolę odgrywają czynniki genetyczne i częste pocieranie oczu. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle w okresie dojrzewania i pogarszają się z biegiem lat. We wczesnych stadiach pomagają okulary lub specjalne soczewki kontaktowe, ale późniejsze zabiegi, takie jak sieciowanie, są często konieczne do ustabilizowania rogówki. W ciężkich przypadkach konieczny może być przeszczep rogówki. Wczesna diagnoza ma kluczowe znaczenie dla spowolnienia postępu choroby.